Mile Bogeski

 

Smrt nije kraj

– Poslednji pozdrav prijatelju –

 

Da li ste znali ovog čoveka? Ime mu je Mile Bogeski. Bio je naš sugrađanin. Tih, smirena pogleda, zagledan u daljinu kao da traži odgovore i lepotu u beskraju. Naočari na nosu, cigara u rukama (iako nije smeo da puši prkosio je sebi). Mozak mu je radio trista na sat. Jedino po toj cigari si mogao da vidiš da mu je duh sve drugo samo ne smiren. U dubinama šahovske igre tražio je odgovor, u umetnosti starih majstora lepotu izražaja. Takav oduvek, još od onog doba kad ga je šahovska igra kao mlado momče ponela. Kruna njegovog umeća je bila 1974. godine kad je sa trojicom prilepskih šahista osvojio državno prvenstvo Makedonije za šahovski klub „Crni bor“ iz Prilepa. Pobedili su daleko iskusnije klubove iz zemlje, što im je omogućilo da u Poreču igraju u kupu "Maršala Tita" na saveznom nivou.

Nakon šaha počeo je da osvaja kupove i na polju jezika. Vrsni šahista postao je vrsni literata. Jednakom strašću kao kad je povlačio figure, bacio se na prevođenje sa latinskog. Zahvaljujući Bogeskom najveći pisci komedija i hroničari Rimske imperije i Romejskog carstva (Vizantije) progovorili su makedonski i srpski, a stihovi latinskih i vizantijskih velikana u prepevu Bogeskog još bolje su zazvučali na našem jeziku. Poeta šahovske table premetnuo se u velemajstora poezije. Tomovi i tomovi njegovih prevoda i prepeva objavljivani su u Makedoniji, Crnoj Gori, Srbiji, Hrvatskoj. Niko od njega nije bolje pretočio na naš jezik Epigrame Marcijala, Plautove komedije Menemi, Škrtica i Trgovac, kao i Terencijeve komedije Devojka sa Androsa, Evnuh, Svekrva i Braća.

Upoznao sam ga u Turskoj 2018. Ne znam zašto, naš prvi susret je bio takav da sam se pred tim čovekom osećao mali. Ulivao je strahopoštovanje svojom pojavom. Njegov nemi, zabludeli pogled u daljinu terao je na ćutanje. Bojao sam se da ga ne prekinem u smišljanju šahovskog poteza koji će naredan povući u igri sa nevidljivim protivnikom, a još više da mu ne poremetim nadahnuće dok prepevava kakav novi latinski stih. Siguran sam da i sad tamo gore smišlja kako će nekog sveca da matira ili mu život učini ugodnijim prevodom najboljih latinskih majstora reči. „Pragu nebesa i podzemlja, zdravo, u isto vreme i zbogom! Ovog dana podižem poslednju nogu iz svoje domovine.“ Limen superum imferumque, salve, simul atque vale; Hunc hodie postremum extollo mea domo patria pedem. (Прагу горен и долен, здраво и, во исто време, збогум! Оваа нога денеска за последен пат ја ставам во татковиот ми дом. – preveo na makedonski: Mile Bogeski)

KRAJ

© 2024 Branimir Perić

Pisano 11.02.2024. Drenjak (Brzeće), Kopaonik

---

 

Смртта не е крај

– Последен поздрав на пријателот –

Дали го познавате овој човек? Неговото име беше Миле Богески. Тој беше наш сосед. Мирен, со смирен поглед, загледан во далечината како да бара одговори и убавина во бескрајот. Очила на носот, цигара во раката (иако не смееше да пуши, си пркосеше себеси).. Единствено по таа цигара можевте да видите дека духот не му беше мирен. Во длабините на шаховската игра, бараше одговор, во уметноста на старите мајстори израз на убавината. Таков од секогаш, уште од тогаш кога се заљуби во шаховската игра како младо момче. Круната на неговата вештина беше триумфот во Македонија кога со тројца прилепски шахисти станаа републички прваци и учествуваа на сојузниот натпревар за куп на „Маршал Тито“. По шахот, почна да освојува купови и на јазичното поле. Врвен шахист стана врвен литерат. Со иста страст како кога поместуваше фигури, се посвети на преведувањето од латински. Благодарение на Богески, најголемите писатели на комедијата и хроничарите на Римската империја и Римското царство (Византија) зборуваа македонски и српски, а стиховите на латинските и византиски великани во превод на Богески уште подобро звучеа на нашиот јазик. Поетот на шаховската табла се претвори во голем мајстор на поезијата. Томови и томови на неговите преводи и препеви беа објавувани во Македонија и Црна Гора. Никој не го претвори подобро нашиот јазик во Епиграмите на Марцијал, комедиите на Плаут: Менехми, Скржавец и Трговецот, како и комедиите на Теренције: Девојката од Андрос, Евнухот, Суетниот и Браќата и огромниот број на преводи во едицијата „Монумента Монтенегрина „ во Црна Гора.

Го запознав во Турција 2018 година. Не знам зошто, нашето прво среќавање беше такво што се осетив мал. Страв и почит влеваше со неговата појава. Неговото немо, изгубено гледање во далечината нè натера на молчење. Се плашев да го прекинам додека размислуваше за шаховски потез кој ќе го направи во играта со невидливиот противник, и уште повеќе да не му го прекинам вдахновението додека го преведуваше некој нов латински стих. Сигурен сум дека и сега таму горе размислува како да матира некој светец или да го направи животот поудобен со преводот на најдобрите латински мајстори на зборот. „Прагот на небото и подземјето, здраво и збогум! На овој ден го подигнувам последниот мој чекор од мојата домовина.“ Лимен суперум имферумqуе, салве, симул атqуе вале; Хунц ходие постремум еxтолло меа домо патриа педем. (Прагот на горното и долното, здраво и, истовремено, збогум! На овој ден го ставам последниот мој чекор во мојата татковина. - преведено на македонски: Миле Богески)

КРАЈ

© 2024 Бранимир Периќ

Напишано на 11.02.2024. година, Дрењак (Брзеќе), Копаоник

Са српског на македонски превеле Ана Богеска

---

Tekst može biti preuzet i objavljen u delovima ili celini i to isključivo uz poštovanje sledećih uslova: (1) uz navođenje punog imena i prezimena autora i prevodioca i postavljanje m linka sa početne stranice ovog sajta, (2) bez izmena preuzetog teksta i (3) pod uslovom da se preuzimanje i objavljivanje ne vrši u komercijalne svrhe. Preuzimanje, kopiranje i objavljivanje ovog teksta suprotno navedenim uslovima predstavlja kršenje autorskih prava.